Tại sao người Nhật làm đến già, người Việt chỉ muốn nghỉ hưu sớm

 Tại sao người Nhật làm đến già, người Việt chỉ muốn nghỉ hưu sớm. Đây có lẽ là sự khác biệt lớn nhất giữa chúng ta và người Nhật Bản

Một cụ ông làm việc tới 101 tuổi mới nghỉ hưu là một câu chuyện đáng suy ngẫm về tinh thần của người Nhật. Với nhiều người già ở Nhật Bản, công việc không phải là gánh nặng mà ngược lại, là niềm tự hào, niềm vui trong cuộc sống. Trong khi đó, tại Việt Nam, nhiều người chỉ muốn nghỉ hưu sớm.

du hoc nhat ban vua hoc vua lam

Ông Fukutaro Fukui hiện đã 104 tuổi, chỉ thực sự nghỉ hưu 3 năm trước, khi đã 101 tuổi. Từng là cựu lãnh đạo công ty chứng khoán, sau khi nghỉ hưu ở tuổi 70 ông Fukui lại tiếp tục một công việc mới ở công ty môi giới kinh doanh xổ số Tokyo Takara Shokai. Đáng lẽ, ở cái tuổi này, hầu hết người già ở Nhật đã nghỉ hưu.
Trong suốt 31 năm, ông vẫn làm việc chăm chỉ. Hàng ngày, ông đi tàu điện khoảng một tiếng để tới trung tâm Tokyo làm việc. Tới tận 101 tuổi, cách đây ba năm, ông Fukui mới chính thức nghỉ hưu.
Ở tuổi bách niêm giai lão mới về hưu, ông Fukutaro Fukui được vinh danh là người làm công ăn lương nổi tiếng nhất ở đất nước mặt trời mọc. Hiện ông đang sống những tháng cuối đời tại nhà dưỡng lão ở thành phố Chigasaki, ngoại ô Tokyo.

Ông Fukui cho biết, làm việc tạo cho ông động lực, thành bản năng ăn sâu trong người, tiền bạc với ông không phải là yếu tố quan trọng. “Tôi làm việc chỉ vì đó là bản năng. Những gì chúng ta đạt được hay có được thăng chức hay không, đó không phải là vấn đề quan trọng”, ông cho biết thêm.
Trong suốt 30 năm công tác ở công ty xổ số, ông vẫn hăng say làm việc, tuy nhiên nó không mấy thú vị vì liên quan tới kiểm kê tiền bạc và vé số. Mặc dù vậy, ông vẫn khá hài lòng. Ông chia sẻ: “Thỉnh thoảng tôi đi cầu thang bộ để lên văn phòng làm việc, mang theo một vali chứ hàng nghìn tấm vé số, thậm chí tôi còn đi nhanh hơn những người trẻ”.
Lý do Fukui gắn bó với công việc suốt 31 năm vì ông rất thân với người lãnh đạo công ty xổ số cũng là người bạn gắn bó từ hồi học đại học kinh tế ở Tokyo. Thủa còn là sinh viên, hai người đã mơ ước trở thành nhà nghiên cứu kinh tế nhưng chiến tranh thế giới thứ hai đã khiến họ không đạt được. Ông nhập ngũ và phục vụ trong quân đội.
Sau khi quân ngũ trở về, ông nhận thấy đã có quá nhiều tiến sĩ, còn bản thân thì tụt hậu quá xa. Ông gia nhập sàn chứng khoán nhỏ do người bạn thân nhất sáng lập.
Ông Fukui từng có ý định nghỉ hưu năm 96 tuổi. Nhưng vợ lãnh đạo công ty chứng khoán đã nhờ con gái ông khuyên Fukui tiếp tục ở lại làm việc. Chính vì lòng trung thành gắn bó với bạn thân mà ông đã làm việc ở công ty đó ngay cả khi người vợ qua đời.
Con dâu trưởng của ông thường lái xe đưa ông tới nhà ga và đón ông sau khi kết thúc giờ làm việc mỗi ngày, cho đến khi Fukui chính thức nghỉ hưu.

Ông đã viết một cuốn sách về cuộc đời mình với nhan đề: “Ở độ tuổi 100: Con người luôn được cần đến”. Sách được phát hành ở Nhật và đã được chuyển ngữ và bán ở Indonesia, Hàn Quốc và lãnh thổ Đài Loan.
Công việc là niềm vui
Câu chuyện của ông Fukutaro Fukui đã trở thành tấm gương lao động tại Nhật Bản khi dân số nước này ngày càng già đi. Hiện, nhiều người già Nhật Bản đã quay trở lại làm việc sau khi nghỉ hưu.
Không chỉ Fukutaro Fukui, ông Kenji Wada, một luật sư 73 tuổi cũng chia sẻ: “Tiền là thứ yếu. Cái quan trọng nhất là cần phải làm gì đó có ích cho xã hội”. Trong 40 năm qua, ông Wada luôn say mê với nghề của mình và đã làm việc cho nhiều công ty.
Theo một nghiên cứu mới đây của cơ quan lao động Nhật Bản, 82% công ty Nhật tái ký lại hợp đồng với nhân viên sau khi họ nghỉ hưu. Hiện nay, nhân viên có độ tuổi trên 65 đã đạt con số 6,81 triệu người.
Chính phủ Nhật Bản đã thông qua luật yêu cầu các doanh nghiệp cho phép người lao động làm việc đến năm 65 tuổi và bắt đầu áp dụng quy định nghỉ hưu ở tuổi 65 từ năm 2025.
Ông Shigeru Oki, Giám đốc Diễn đàn chính sách kinh doanh, một tổ chức do chính phủ tài trợ, cho biết kéo dài thời gian làm việc là một cách để cảm thấy mình hữu ích. Nghiên cứu của tổ chức này cho thấy, người cao tuổi muốn làm việc để được kết nối với xã hội và duy trì sức khỏe.
Theo ông Oki, người già Nhật Bản cảm nhận được rằng hệ thống lương hưu đã trở thành một gánh nặng đối với thế hệ trẻ do tỉ lệ sinh giảm. Do đó, họ có thể chấp nhận hoãn trả lương hưu cho tới tuổi 65.
Còn tại Singapore, tất cả công việc giản đơn như kéo xe đẩy, dọn vệ sinh, lau chùi nhà WC đều do những ông, bà cụ cỡ 65-75 tuổi làm. Đi taxi thì hầu hết lái xe đều do các cụ ông tóc bạc tuổi từ 65-75 lái. Trong thành phố tất cả những người nhặt rác, dọn vệ sinh đều do các cụ bà tuổi từ 65-75 làm. Còn người Việt, nữ 55 tuổi, nam 60 tuổi đã về hưu và về hưu là không làm việc.
Trong khi tại Việt Nam, độ tuổi nghỉ hưu là 55 với nữ và 60 tuổi với nam.
Cách đây 2 năm, dự thảo luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi, đề xuất từ năm 2016 trở đi thực hiện tăng tuổi nghỉ hưu nữ đối với cán bộ, công chức, viên chức (nữ từ 55 lên 60 tuổi và nam từ 60 lên 62 tuổi); từ năm 2020 trở đi sẽ thực hiện tăng tuổi hưu đối với các nhóm đối tượng còn lại, cứ mỗi năm tăng thêm 4 tháng tuổi cho đến khi đạt 60 tuổi đối với nữ và 62 tuổi đối với nam.
Tuy nhiên, dự thảo này gây ra nhiều tranh cãi và đến nay vẫn chưa thực hiện được.
Theo phân tích của Phó Tổng giám đốc FPT Đỗ Cao Bảo, thì một trong 4 điểm yếu cố hữu cản trợ sự phát triển, khiến người Việt mãi nghèo là "sự lười biếng, dễ hài lòng". Ông Đỗ Cao Bảo cho rằng, người Việt rất hứng thú "vui thú điền viên", "sum vầy bên con cháu" và "60 tuổi đã lên lão".
Trong xu thế tuổi thọ con người ngày càng tăng, hầu hết các nước đều nâng tuổi về hưu (Mỹ 67 tuổi, Nhật 68 tuổi, Pháp 62 tuổi) Việt Nam vẫn giữ tuổi lao động như cách đây 62 năm - khi mà tuổi thọ thấp hơn hiện nay 10 tuổi - là gánh nặng đè lên quỹ lương hưu và Ngân sách Nhà nước.

Theo Vietnamnet.vn

 

Lý do người Nhật Bản cứ nhìn thấy rác là nhặt ?

Hình ảnh người Nhật dọn rác ở khán đài sân bóng, điểm chờ xe, nơi cắm trại… dù rác đó không phải do họ vứt ra khiến người nước ngoài vừa khâm phục vừa tò mò. Trên thực tế, ý thức giữ gìn vệ sinh công cộng của người Nhật đã ăn vào máu ngay từ nhỏ.

Người Nhật dạy trẻ giữ gìn vệ sinh từ rất sớm. Các trường học không hề có nhân viên dọn dẹp, mà học sinh Nhật thường tự quét, lau dọn phòng học, cửa kính, cầu thang… khoảng 30 phút mỗi ngày.
Trong bài viết đăng trên báo Japan Times gần đây, tác giả Alice Gordenker kể lại chuyện chuẩn bị cho con vào lớp một ở trường Nhật.

Chị Gordenker đề nghị người bạn Nhật tên là Nagako giúp chuẩn bị những thứ cần cho con mang đến trường. Nhìn danh sách từ trên xuống, chị Gordenker ngạc nhiên khi thấy có mục giẻ lau. Chị hỏi người bạn Nhật vật này sẽ được dùng để làm gì. Nagako ngước nhìn với ánh mắt kỳ lạ: “Có gì buồn cười đâu? Trẻ con Mỹ dùng cái gì để lau dọn trường? Chổi lau sàn à?”.
Gordenker trả lời: “Không, trẻ Mỹ không tự lau dọn trường. Có nhân viên tạp vụ làm việc đó chứ”. Người bạn Nhật thấy sốc.
Một trong những truyền thống của hệ thống giáo dục Nhật Bản là học sinh phải tự làm o-soji (dọn rửa). Chị Nagako chưa bao giờ nghĩ rằng ở những nơi khác không như thế.
Một số báo nước ngoài từng viết về việc các trường học ở Nhật không có nhân viên dọn vệ sinh, nhưng thực tế không hẳn vậy. Các trường ở Nhật vẫn có một số nhân viên không tham gia giảng dạy gọi là Yomushuji, hoặc shuji. Họ đảm trách nhiều việc, kể cả bảo vệ trường khi học sinh tan học, nhưng việc chính là bảo dưỡng và dọn dẹp, sau khi học sinh lau dọn xong.

Tại trường học của con chị Gordenker, o-soji bắt đầu sau bữa trưa và kéo dài khoảng 20 phút, sau đó lũ trẻ được tự do giải trí. Điều này diễn ra 4 lần một tuần (chúng không phải dọn dẹp vào thứ 4 và thứ 7). Ngày cuối cùng mỗi kì học có một buổi tổng vệ sinh. Trong suốt buổi tổng vệ sinh này, loa trường phát những bài hát hành tiến vui vẻ mà bọn trẻ gọi đó là “nhạc o-soji”.
Mỗi lớp có trách nhiệm tự dọn vệ sinh lớp mình và hai điểm khác trong trường. Lớp 4 của con chị Gordenker phụ trách phòng y tế và thư viện. Lớp được chia thành nhiều tổ, mỗi tổ phụ trách dọn dẹp một khu vực.
Có một nhiệm vụ mà chị Gordenker thực sự thấy thích thú về quan hệ con người ở các trường Nhật là mỗi nhóm học sinh lớp 6 được phân công tới một lớp 1 để giúp những học sinh nhỏ hơn dọn dẹp. Nhiều gia đình Nhật chỉ có một con, nên các giáo viên tin rằng trẻ lớn cần có trải nghiệm giúp đỡ trẻ nhỏ, trong khi trẻ nhỏ cần có trẻ lớn làm gương.

Ba lần một năm, những học sinh từ lớp 3 trở lên làm vệ sinh khu vực. Nhà trường có những dụng cụ chuyên biệt cho trẻ để giúp các em làm công việc này. Lũ trẻ sẽ đeo găng tay vải (một đồ vật trong danh sách những thứ chị Gordenker phải chuẩn bị cho con tới trường) và đi nhặc rác trong khu vực lân cận trường.
Chị Gordenker kể rằng một bạn chơi tennis của chị gửi con tới trường tư và điều cô ấy thất vọng nhất là trường này không bắt bọn trẻ dọn dẹp. Cô ấy phàn nàn với Gordenker: “Chúng sẽ học dọn dẹp ở đâu đây? Tôi không thể bắt chúng dọn dẹp ở nhà. Cả hai đứa chắc đều không biết phải sử dụng chổi và giẻ lau như thế nào!”.
Trong khi đó, tại một ngôi trường nữ sinh ở Tokyo, dù mang tiếng là trường dành cho trẻ hư và trẻ nhà giàu, nhưng học sinh ở đây phải làm vệ sinh cực kỳ nghiêm túc. Ngôi trường này nổi tiếng với khu toilet luôn sáng bóng.
Với người nước ngoài, việc con họ phải dọn dẹp nhiều ở trường có thể là điều khó chấp nhận,nhất là khi bọn trẻ phải chịu áp lực học tập. Nhưng người Nhật tin rằng bọn trẻ có thể học nhiều điều qua o-soji để biết cách tôn trọng môi trường xung quanh và nhận ra rằng tốt nhất không nên bừa bãi khi chính mình phải dọn dẹp.

Đây cũng là cách chúng tôi đang muốn hướng tới và mong muốn các bạn trẻ ở Việt nam học được điều này. Chúng ta phải có ý thức nơi công cộng
tìm hiểu thêm: văn hóa ăn uống của người nhật bản

Muốn tăng năng suất lao động, Người Việt có thể học gì từ người Nhật

Một doanh nhân nhận xét, người Việt thường hay làm việc theo kiểu làm đến đâu thì... sửa đến đó...

Muốn tăng năng suất lao động, Người Việt có thể học gì từ người Nhật 

Từng có khoảng thời gian nhiều năm làm đại sứ Việt Nam tại Nhật, đối với ông Nguyễn Phú Bình, Chủ tịch Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản, có nhiều điều người Việt Nam có thể học hỏi được từ người Nhật.
Trước tiên là lòng trung thực cao độ.
“Hàng cứu trợ rất nhiều và được xếp vào nhiều thùng ngăn nắp cạnh nhau. Tuy nhiên người Nhật không vơ vét lấy thật nhiều về cho gia đình mình, mà chỉ lấy vừa đủ những gì họ cần”, ông Bình nhớ lại những ký ức về giai đoạn vô cùng khó khăn của Nhật Bản sau khi hứng chịu chuỗi động đất - sóng thần năm 2011, tại buổi hội thảo “Làm việc hiệu quả như người Nhật” diễn ra hôm 20/4.
Vị cựu Đại sứ Việt Nam tại Nhật đánh giá, người Nhật thể hiện tính trung thực rõ nét từ trong trường lớp, cho đến ra siêu thị, cửa hàng, khi đi taxi, khi làm dịch vụ.
Khi đến mua hàng tại siêu thị hay các cửa hàng, nếu số tiền thừa dù chỉ còn có 1 Yên, nhiều người lái xe taxi hoặc người bán hàng cũng sẽ trả lại bằng được cho khách. Nếu người mua hàng cố tình không lấy số tiền còn lại, người bán hàng sẽ cảm thấy rất khó xử.
Tính cộng đồng của người Nhật cũng là điều mà người Việt cần học tập, theo ông Bình, khi mà ở đâu đó trên đất nước Việt Nam vẫn có hiện tượng hôi của, dù trong điều kiện hoàn toàn bình thường.
Giai đoạn hậu động đất - sóng thần năm 2011, trước cảnh thiếu điện do nhà máy điện hạt nhân bị ảnh hưởng, nhiều người Nhật tới siêu thị không dùng thang máy để tiết kiệm điện, mà chọn leo thang bộ.
Người Nhật sẽ dậy ý thức, kỷ luật cho đứa trẻ trước sau đó mới đến dậy kiến thức. Người Việt lại đi theo quy trình ngược lại, đó là muốn nhồi nhét kiến thức trước cho con, mà chưa dành đủ sự quan tâm đến đào tạo kỷ luật cho các cháu từ sớm, ông Bình nói.
Từ cách giáo dục như vậy, cho nên đến khi đi làm, người Việt chưa có kỷ luật lao động tốt, đó là chưa kể đến tính cách làm việc nửa vời, không đến nơi đến chốn, dù được đánh giá là có khả năng học hỏi tốt và thông minh, khéo léo.
Một hệ quả nữa được ông Bình so sánh là khi cùng ở xuất phát điểm, có thể người Nhật không hơn người Việt, nhưng qua thời gian làm việc, người Nhật thường có những bước tiến nhảy vọt hơn hẳn người Việt, bởi tính cách Nhật rất quyết đoán, đã làm là làm đến cùng.
Bà Bùi Thị Hồng Liên, nguyên Giám đốc FPT Japan, Tổng giám đốc FPT Software - người từng có nhiều năm kinh nghiệm sống và làm việc tại Nhật, cũng chia sẻ quan điểm rằng người Việt Nam dù rất thông minh, nhưng khi làm việc thường chưa có kế hoạch tổng thể, bao quát, và cũng không tránh khỏi tình trạng làm việc không đến nơi đến chốn.
Bà Liên nhận xét, người Việt thường hay làm việc theo kiểu làm đến đâu thì... sửa đến đó, chứ thường không có một quy trình tổng thể với chi tiết kế hoạch triển khai, các hạng mục dự kiến có thể phát sinh và hướng giải quyết.
Bà dẫn ví dụ về tâm lý làm việc không thấu đáo, thiếu cẩn thận của người lao động Việt, đó là chỉ với một cuộc họp, phía Việt Nam thường không tìm hiểu sâu sắc về đối tác, mà chỉ đến họp rồi về. Trong khi đó, phía Nhật thường yêu cầu thật nhiều thông tin về đối tác sẽ tham gia họp là ai, chức vụ, chuyên môn như thế nào.
Và sau mỗi buổi họp, phía Nhật thường cố gắng ở lại để nói chuyện nhiều hơn với đối tác nhằm hiểu về người đang làm việc với mình. Đồng thời, biên bản tổng kết cuộc họp luôn là yếu tố không thể thiếu đối với bất kỳ cuộc họp lớn nhỏ nào.
Bà Liên tin rằng, nếu có quy trình làm việc tốt hơn, chắc chắn năng suất làm việc của người Việt Nam sẽ tăng đáng kể. Với kinh nghiệm đã đưa hàng nghìn lao động Việt Nam sang Nhật, người phụ nữ từng là Giám đốc FPT Japan đưa ra một phép so sánh: cùng một anh kỹ sư đó, khi đưa sang Nhật làm theo quy định giờ giấc chuẩn của Nhật, quy trình làm việc của Nhật thì năng suất lao động của anh ta đã tăng gấp 2 - 3 lần.
"Nếu người đó còn nỗ lực học hỏi hơn nữa, năng suất còn có thể tăng lên gấp 4 - 5 lần, và đó là điều đã từng xảy ra. Chính vì vậy, yếu tố kỷ luật lao động, quy trình lao động chính là điều người Việt còn thiếu. Cải thiện được hai yếu tố này thì năng suất lao động Việt Nam tại chính Việt Nam sẽ tăng lên đáng kể", bà Liên nói.
Một câu hỏi được đặt ra bên lề hội thảo này: vậy tại sao người Việt Nam nên học người Nhật, chứ không phải người Mỹ, người Pháp, người Đức hay nhiều nước phát triển trình độ cao khác trên thế giới?
Với kinh nghiệm và hiểu biết về nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới, ông Nguyễn Phú Bình khẳng định, tất nhiên mỗi dân tộc đều có những tinh hoa khác nhau, và người Việt đều cần phải học từ các nước.
Tuy nhiên, quan hệ Nhật Bản và Việt Nam có nhiều điểm khác biệt, ông nói. Việt Nam có mối quan hệ hữu hảo với Nhật lâu hơn khá nhiều nước phát triển khác trên thế giới. Ngoài ra, hai nước chia sẻ nhiều điểm tương đồng về văn hóa, tôn giáo, tư duy. Chính vì thế, ông Bình tin rằng có rất nhiều thứ mà người Việt Nam, đặc biệt những người lao động trong các doanh nghiệp, có thể học hỏi nhiều hơn từ các đối tác Nhật, để cải thiện năng suất và chất lượng lao động của chính mình.

Có nhiều cái Người Việt Nam cần phải học tập ở người Nhật, không chỉ phong cách làm việc mà còn cách cư xử, văn hóa nữa
tìm hiểu thêm: văn hóa ăn uống của người nhật bản

Theo Khánh Ly/Báo VNeconomy.vn